Veelgestelde vragen over Samen naar School

Veel mensen denken dat de aanwezigheid van kinderen met een handicap een negatieve invloed heeft op de resultaten van de school en op de leerprestaties van de andere kinderen. Naar deze breed gedragen vooronderstelling is veel wetenschappelijk onderzoek gedaan, in Nederland en daarbuiten. Uit Nederlands onderzoek, van zeer recente datum[1], blijkt dat de aanwezigheid van kinderen met een handicap geen invloed heeft op de schoolprestaties van de klasgenoten. Uit buitenlands onderzoek blijkt dat in een inclusieve school álle leerlingen beter presteren, niet alleen in sociaal opzicht, maar ook in de cognitieve vakken[2]. De praktijkervaring van leerkrachten is dat lesgeven aan een kind met een handicap hun didactische vaardigheden aanscherpt. Ze stemmen de lesstof bijvoorbeeld nog beter af op het individuele kind, leggen de lesstof op meerdere manieren uit en gaan vaker na of het kind de lesstof begrepen heeft. Het bredere scala aan didactische vaardigheden van de leerkrachten komt álle kinderen in de klas ten goede.

Leerkrachten en soms ook ouders vragen zich af of een kind met een handicap in de klas er niet toe leidt dat andere kinderen in de klas minder aandacht krijgen. De aandacht voor een kind met een handicap gaat niet ten koste van de aandacht voor andere kinderen. Er zijn wel belangrijke randvoorwaarden, bijvoorbeeld dat er voor leerkrachten voldoende mogelijkheden zijn om, samen met collega’s, ondersteuners, ouders en het kind zelf antwoorden te vinden op vragen die zich voordoen. Een andere randvoorwaarde is dat een school de financiële middelen heeft voor een individuele werkwijze. In de klas kan bijvoorbeeld extra menskracht nodig zijn van een co-teacher of een klasse-assistent. Elke leerkracht staat voor de uitdaging om alle kinderen in een klas de aandacht te geven die nodig is. Er zijn veel verschillende situaties waarin een kind, vanwege een bijzonder leuke of vervelende gebeurtenis, extra aandacht nodig heeft. Een kind met een handicap is hierin niet anders dan andere kinderen, zo is de ervaring van scholen die werken vanuit de visie dat elk kind krijgt wat het nodig heeft om zich optimaal te ontwikkelen. Deze scholen hebben deze visie geïntegreerd in al hun geledingen: in de klas, in het team én in directie en bestuur. Een kind met een handicap is dan niet ‘extra’, maar gewoon een kind dat behoeftes heeft waar de school in voorziet.

Elk kind wil en kan zich ontwikkelen. Dat is de aard van kinderen. Dit geldt ook voor kinderen met een verstandelijke handicap. De laatste jaren gaan bijvoorbeeld kinderen met Downsyndroom naar een reguliere school. Hieruit is gebleken dat deze kinderen een hoger cognitief niveau bereiken dan gedacht en ook hun zelfstandigheid neemt meer toe. Scholen, leerkrachten en ouders zoeken de verklaring in de uitdagende omgeving die het kind stimuleert om te leren én het kind kan zich optrekken aan de andere kinderen in de klas. Een ander aspect is dat bij datgene wat een kind bereikt op school en in het leven, verwachtingen van de omgeving een cruciale rol spelen. Kinderen van wie meer verwacht wordt, bereiken meer. Ervaringen uit o.a. Amerika[3] laten zien dat kinderen met ernstige beperkingen in een inclusieve school meer leren, sneller leren, een grotere kans hebben op het vinden van een baan, vrienden en een woonplek waar ze zich prettig voelen. Ook voor kinderen met een beperking is het van belang dat iedereen in hun omgeving uitgaat van hun capaciteiten en hen daarop aanspreekt.

Het is belangrijk dat een klas een goede afspiegeling is van de maatschappij. In het speciaal onderwijs zitten kinderen met een handicap bij elkaar in een klas. Als deze leerlingen over alle scholen in Nederland verspreid worden, zullen er in de klas nooit meer dan een of enkele kinderen met een handicap zitten.

Een school moet voor álle kinderen een veilige plek zijn, voor kinderen met en zonder handicap. Sommige kinderen hebben gedrag waardoor de veiligheid van de andere kinderen en soms ook van de leerkracht in gevaar komt. Het is dan aan de school, de leerkracht, de ouders en de leerling zelf om gezamenlijk naar een oplossing te zoeken. Dat kan bijvoorbeeld door te kijken naar factoren die het gedrag kunnen uitlokken en de mogelijkheden die er zijn om het gedrag hanteerbaar te maken. Deze werkwijze is ook toe te passen als het gedrag te herleiden is tot een onderliggende aandoening.

De voorzieningen – leerhulpmiddelen, toegankelijke locatie, eventuele extra menskracht – die een leerling met een handicap nodig kan hebben om regulier onderwijs te volgen, brengen kosten met zich mee. Dat is onontkoombaar. De oplossing is het verschuiven van middelen van het speciaal naar het regulier onderwijs. Het speciaal onderwijs is een dure vorm van onderwijs, alleen al door het gespecialiseerd vervoer van en naar school. Als er minder beroep wordt gedaan op het speciaal onderwijs, dienen de financiële middelen die vrijvallen ingezet te worden in het reguliere onderwijs.

De Samen naar School klas is gevestigd in een eigen lokaal binnen de muren van een reguliere (basis)school. Kinderen van de Samen naar School klas doen zoveel mogelijk samen met niet-gehandicapte leeftijdgenootjes. Je kunt zeggen dat Samen naar School een grote stap is op weg naar inclusief onderwijs.

Dan kunnen de ouders van alle kinderen kiezen voor de school die hun voorkeur heeft. Dan gaan alle kinderen naar een school in de buurt. Een school, waar álle kinderen hogere leerprestaties hebben en betere kansen in hun latere leven. Kinderen met een handicap hoeven niet meer ver naar school te reizen. Kinderen met een handicap kunnen vriendschappen sluiten met klasgenoten, vriendjes waar ze ook buiten schooltijd mee spelen. Kinderen, hun ouders, leerkrachten en andere schoolmedewerkers leren vanzelfsprekend dat ieder mens verschillend is, erbij hoort en meedoet.